Pytania o zwierzęta

Zainspirowana tekstami o psach i ogólnie o zwierzętach, które pojawiły się na blogu Świat to Dżungla, postanowiłam odnaleźć moją mini pracę zaliczeniową z podyplomówki. Zapraszam do przeczytania rozważań Pantery TU i TU z którymi się w pełni zgadzam i do których się przyłączam: 

Relacje człowiek – zwierzę mają długą i skomplikowaną historię. Jest to temat rozległy i można go omawiać z wielu płaszczyzn  patrząc na niego z różnych perspektyw i mówiąc o różnych aspektach tematu.

Historia związku człowieka ze zwierzęciem przebiega między dwoma biegunami: między wyzyskiem, kontrolą, z jednej strony, a tęsknotą za naszym mniejszym bratem, oddaniem – z drugiej /Jürgen Körner/. Jaka powinna być relacja człowieka do świata zwierząt i jakie powinny być moralne kwalifikacje jego postępowania ze zwierzętami?

Czy zwierzę jest osobą? Zwierzę na pewno nie jest rzeczą, narzędziem, automatem. Zwierzę jest żywą, czującą istotą. To przyjęte już powszechnie spostrzeżenie, że zwierzę nie jest rzeczą, powinno decydować o stosunku człowieka do zwierzęcia, wyznaczać ludzkie zachowania, podpowiadać jakie są obowiązki człowieka wobec zwierzęcia.

Zakaz czysto instrumentalnego traktowania człowieka, zakaz używania go jako środka stał się szeroko akceptowaną ideą moralną. Ale czy nie należy zakazem tym objąć również zwierząt? Niektórzy zdecydowanie odpowiadają, że tak. Jednak większa część ludzkiej populacji zdecydowanie przeciwna jest takiemu poglądowi, jako nierealistycznemu. Ale nie oznacza to – jakikolwiek przyjmie się pogląd na temat miejsca człowieka i zwierzęcia w świecie – że można dalej zwierzę traktować jako rzecz, z którą człowiek może uczynić cokolwiek zechce. Wszak Stary Testament zawiera zaledwie kilka wskazówek dotyczących etycznych zobowiązań człowieka wobec zwierzęcia, to ukazuje sens ludzkiej władzy nad naturą polegającą jednoznacznie na opiece i odpowiedzialności wobec wszelkiego stworzenia. Wierzący chrześcijanin bez wątpienia powinien w tworach natury dostrzec i uszanować miłość Boga /Jürgen Körner/. Mimo tego dziwić może, że często w społeczeństwach mieniących się jako wysoce religijne, chrześcijańskie, traktuje się nieraz zwierzęta okrutnie, wręcz w bestialski sposób, wbrew biblijnym normom. Czyżby religijność i pobożność miała się wyrażać wyłącznie w sferze kultu, a nie w codziennym życiu, w otaczającym nas świecie, w przyrodzie, w relacji ze wszystkimi stworzeniami? Czyżby niezależnie od światopoglądu, mamy się kierować wyłącznie egoizmem i poczuciem nieskończonej wyższości nad wszystkim co nas otacza? Nie tędy droga, bezwzględnie należy odejść od antropocentryzmu. W takim właśnie kierunku podążał Albert Schweitzer, pionier współczesnej ekologii, lekarz-humanista, filozof, który w swoim życiu walczył o równość ludzi, religii, ras, narodów, o dobro naturalnego środowiska oraz wypowiedział walkę bezmyślnemu uśmiercaniu i żądał aby zaniechano tego nie tylko w przypadku człowieka, ale także zwierzęcia i rośliny. Sformułowany przez niego nakaz czci dla życia (Ehrfurcht vor dem Leben) wypływa z poznania i rozumienia własnej i cudzej woli życia (Wille zum Leben): "Jestem życiem, które chce żyć wśród innego życia, które też chce żyć. Muszę więc szanować życie!". Zasada czci dla życia jest wzbogacana przez nakazy etyki Schweitzera, dotyczące m.in. aktywnej postawy i pomocnych działań człowieka wobec potrzeb środowiska. Oto niektóre z takich myśli: "Wszyscy my, kiedy widzimy cierpienie, musimy ożywiać się wolą naprawy, pomagając każdemu stworzeniu". Schweitzer występuje również ostro przeciw obojętności. Pisze: "Gdy gdziekolwiek zwierzę zostaje zmuszone do służby człowiekowi, musi każdy z nas zająć się cierpieniem, którego ono z tego powodu doświadcza". "Nikt z nas nie może dopuszczać do cierpienia, za które nie ponosi sam odpowiedzialności, jeżeli tylko może mu zapobiec. Nikt nie może się przy tym uspokajać, że co dzieje się gdziekolwiek i kiedykolwiek jego nic nie obchodzi". "Nikt nie może zamykać oczu i uznawać cierpienia, którego widoku sobie oszczędza, za nieistniejące" /ZB nr 2(20)/91/. Filozofia i etyka Schweitzera, zwłaszcza jego zasada czci dla życia, mają wielkie znaczenie dla ludzkości i dla współczesnej ekologii. Stanowią one świetną podstawę i oręż dla idei i praktyki współczesnej ekologii, jako nauki i działalności przede wszystkim moralnej. Na takim fundamencie powinniśmy budować nasze etyczne postawy i normy postępowania ze zwierzętami.

Miłego weekendu życzy Gocha i Mi